Profilaktyka konfliktu serologicznego

Konflikt serologiczny to zjawisko immunologiczne zachodzące między matką a płodem, wynikające z niezgodności grup krwi, najczęściej w układzie Rh. Dochodzi do niego, gdy matka ma krew Rh-ujemną (brak antygenu D na krwinkach czerwonych), a płód dziedziczy po ojcu czynnik Rh-dodatni. Organizm matki rozpoznaje antygen D jako obcy i wytwarza przeciwciała anty-D, które mogą przechodzić przez łożysko i atakować czerwone krwinki płodu, prowadząc do ich zniszczenia.

Efektem konfliktu serologicznego może być hemoliza krwinek czerwonych płodu, co w najcięższych przypadkach powoduje niedokrwistość, obrzęk uogólniony płodu (hydrops fetalis), a nawet wewnątrzmaciczne obumarcie.

Kiedy dochodzi do konfliktu serologicznego?

Konflikt serologiczny rozwija się w sytuacji, gdy:

• Matka jest Rh-ujemna, a ojciec Rh-dodatni.
• Płód dziedziczy czynnik Rh po ojcu, co prowadzi do różnicy antygenowej między matką a dzieckiem.

Pierwsza ciąża zwykle przebiega bez powikłań, ponieważ układ odpornościowy matki potrzebuje czasu, by wytworzyć przeciwciała przeciwko antygenowi D. Ryzyko występuje w kolejnych ciążach, gdy układ immunologiczny matki jest już "uczulony".

Immunizacja może nastąpić w wyniku:

• Porodu.
• Poronienia lub ciąży pozamacicznej.
• Inwazyjnych procedur, takich jak amniopunkcja, kordocenteza lub biopsja kosmówki.
• Krwawienia z łożyska w trakcie ciąży.
• Transfuzji krwi niezgodnej grupowo.

Diagnostyka konfliktu serologicznego

Diagnostyka konfliktu serologicznego jest kluczowa dla wczesnego wykrycia i zapobiegania powikłaniom. Obejmuje:

• Oznaczenie grupy krwi i czynnika Rh matki oraz ojca – na wczesnym etapie ciąży.
• Badanie przeciwciał anty-D w surowicy matki – tzw. test Coombsa, wykonywany regularnie w trakcie ciąży. Jeśli wykryte zostaną przeciwciała, ich poziom (miano) jest monitorowany.
• Badania genetyczne płodu – w przypadku stwierdzenia niezgodności serologicznej można określić czynnik Rh płodu za pomocą badań wolnego DNA płodowego (cffDNA) z krwi matki.
• Monitorowanie stanu płodu – badania ultrasonograficzne oceniające przepływy krwi w tętnicy środkowej mózgu płodu oraz objawy anemii lub obrzęku płodu. W zaawansowanych przypadkach stosuje się inwazyjne badania, takie jak amniopunkcja czy kordocenteza.
  
  

Profilaktyka konfliktu serologicznego – szczepienie z immunoglobuliną anty-D

Podstawowym narzędziem zapobiegania konfliktowi serologicznemu jest podanie immunoglobuliny anty-D, która blokuje wytwarzanie przeciwciał przez układ odpornościowy matki.

Kiedy podaje się immunoglobulinę?

• Profilaktyka śródciążowa – immunoglobulina anty-D podawana jest w dawce 300 µg między 28. a 30. tygodniem ciąży.
• Profilaktyka poporodowa – w przypadku urodzenia dziecka Rh-dodatniego, immunoglobulina powinna być podana w ciągu 72 godzin po porodzie.
• Zdarzenia szczególne – immunoglobulinę podaje się także po poronieniu, ciąży pozamacicznej, inwazyjnych procedurach diagnostycznych, urazach brzucha lub krwawieniach w ciąży.

Czy immunoglobulina anty-D jest zawsze skuteczna?

Immunoglobulina anty-D jest wysoce skuteczna w zapobieganiu konfliktowi serologicznemu, jednak jej działanie zależy od:

• Terminowego podania – szczególnie ważne jest, aby zastosować ją w ciągu 72 godzin od zdarzenia potencjalnie wywołującego immunizację.
• Braku wcześniejszej immunizacji – jeśli w organizmie matki obecne są już przeciwciała anty-D, immunoglobulina nie będzie skuteczna.

Przeciwwskazania do podania immunoglobuliny

Przeciwwskazaniami do podania immunoglobuliny anty-D są:

• Obecność przeciwciał anty-D w surowicy matki, co świadczy o wcześniejszej immunizacji.
• Nadwrażliwość na składniki preparatu lub reakcje anafilaktyczne w wywiadzie.
  
  

Kiedy należy wykonać szczepienie?

Immunoglobulinę anty-D podaje się w określonych sytuacjach:

• Rutynowo w 28.–30. tygodniu ciąży.
• Po porodzie, jeśli dziecko ma krew Rh-dodatnią.
• W przypadkach krwawienia, poronienia, ciąży pozamacicznej lub po inwazyjnych procedurach.
  
  

Efekty profilaktyki konfliktu serologicznego

Prawidłowo przeprowadzona profilaktyka immunoglobuliną anty-D skutecznie zapobiega wystąpieniu konfliktu serologicznego w kolejnych ciążach. Zmniejsza ryzyko ciężkiej choroby hemolitycznej noworodka (HDN), zapewniając bezpieczeństwo matki i dziecka.

Centrum Medyczne Tartaczna 2 oferuje kompleksową opiekę w zakresie profilaktyki konfliktu serologicznego. W naszej placówce wykonujemy:

• Diagnostykę grup krwi i badania przeciwciał anty-D.
• Podanie immunoglobuliny anty-D zgodnie z najwyższymi standardami medycznymi.
• Monitorowanie ciąży w przypadku wystąpienia konfliktu serologicznego.

Umów się na wizytę w CM Tartaczna 2.